23 Nisan nasıl Çocuk Bayramı oldu ?

"23 Nisan Türklerin Çocuk Günüdür" başlığı altında Cemiyetin 23 Nisanı çocuklar günü olarak kabul ettiği ifade edilmekte, kahveci, arabacı ve otomobilci esnafın bu günde elde edecekleri gelirin bir kısmını Himaye-i Etfal Cemiyetini bağışlayacakları yazmaktaydı. Böylece 23 Nisan Çocuk Günü olarak belirlenmiş oluyordu.

Ömer Aymalı / Tarih Dosyası / Dünya Bülteni

23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı aslında yakın zamanlara kadar birbirinden ayrı iki bayram olarak kutlanmaktaydı. Bu bayramlardan ilki 23 Nisan 1920 tarihi Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılışının kutlandığı Milli Bayramdı. TBMM 1921 yılında aldığı “Büyük Millet Meclisinin ilk yevm-i küşadı olan 23 Nisan günü millî bayramdır" kararı ile açıldığı günü Milli Bayram ilan etti. Böylece 23 Nisan Türkiye’nin ilk milli bayramı oldu.  1923 yılından itibaren ise Milli Hakimiyet bayramı olarak kutlanmaya başlandı.

Bayramlardan diğeri olan Çocuk Bayramı ise resmi bayram anlayışının dışında gelişmişti. Himaye-i Etfal Cemiyeti (Çocuk Esirgeme Kurumu ) yetim çocuklar için kuruma yapılacak gelirleri artırmak amacıyla 23 Nisan günü ve haftasında çalışmalarını artırma yoluna gitmişti. Örneğin bu amaçla 23 Nisan 1923 tarihinde Himaye-i Etfal Cemiyeti Pulu hazırlandı. Cemiyet 23 Nisan 1924 tarihinde Hakimiyet-i Milliye gazetesinde" Bu gün Yavruların Rozet Bayramıdır'  başlığıyla halkı cemiyete bağış yapmaya çağırıyordu. Aynı gazetenin 23 Nisan 1926 nüshasında ise, "23 Nisan Türklerin Çocuk Günüdür" başlığı altında Cemiyetin 23 Nisanı çocuklar günü olarak kabul ettiği ifade edilmekte, kahveci, arabacı ve otomobilci esnafın bu günde elde edecekleri gelirin bir kısmını Himaye-i Etfal Cemiyetini bağışlayacakları yazmaktaydı.  Böylece 23 Nisan Çocuk Günü olarak belirlenmiş oluyordu.

Bir yıl sonra ise Cemiyet aldığı bir karar ile 23 Nisan Çocuk Günü'nü Çocuk Bayramı ilan etti. Bu kararı "Millet Meclisimizle millî devletimizin Ankara'da ilk teşkile günü olan Millî bayram Cemiyetimizce çocuk günü olarak tesbit edilmiştir. Bize yeni bir vatan ve yeni bir tarih yaratıp bırakan mübarek şehitlerle fedakar gazilerin yavruları fakir ve ıstırabın evladları ve nihayet alelıtlak bütün muhtac-ı himaye-i vatan çocukları namına milletin şevkatli ve alicenab hissiyatına müracaat ediyoruz. Kadın, erkek, genç, ihtiyar hatta vakti ve hali müsait çocuklardan mini mini vatandaşlar için yardım bekliyoruz.”ifadeleri ile kamuoyuna duyurdu.

Çocuk Bayramı ilk kez 1927 yılında Cumhurbaşkanı Atatürk’ün himayesinde çeşitli şenliklerle kutlandı. Etkinlikler sırasında Cumhurbaşkanı arabalarından birini çocuklara tahsis etti ve Cumhurbaşkanlığı Bandosu Çocuk Sarayında konser verdi.  Cemiyet 23 Nisan Çocuk Bayramının ülkede yaygınlaştırılması ve çocuk konusuna dikkatlerin çekilmesi amacıyla 1929 yılında 23 Nisan -30 Nisan haftasını çocuk haftası ilan etti.

Himaye-i Etfal Cemiyetinin ilan ettiği 23 Nisan Çocuk Bayramının resmi bir devlet töreni şeklinde kutlanması ise 1933’te başladı. 23 Nisan günü Atatürk çocukları makamında kabul etti. Atatürk’ün bu davranışından sonra diğer devlet adamları da çocukları makamlarında konuk ettiler ve koltuklarını 23 Nisan günü çocuklara devretmeye başladılar. Böylece koltukların devri gelenekselleşti. Yine bu tarihten itibaren stadyumlarda beden hareketleri gösterileri yapılmaya başlandı. Böylece 23 Nisan devlet ve milletin ortak malı haline gelmeye başladı. 

Bununla beraber 27 Mayıs 1935 tarihinde Milli Bayramlar ve Genel Tatiller Hakkında  çıkarılan kanunda 23 Nisan sadece Milli Hakimiyet Bayramı olarak nitelendi. Kanuna Çocuk Bayramı eklenmedi.  Resim olarak iki bayram birleştirilmemiş olsa da cemiyet,okullar ve diğer devlet daireleri 23 Nisan günü  hem Milli Hakimiyet Bayramı hem de Çocuk Bayramı olarak kutlamaya devam ettiler. Böylece 23 Nisan Milli Hakimiyet ve Çocuk Bayramı haline geldi.

1970’li yıllara gelindiğinde 23 Nisan Çocuk Bayramı millete mal olmuş bir bayram haline geldi. Meclis başkanlığının izni ile Mecliste düzenlenen törenlere çocukların da katılması kararlaştırıldı. 1980 yılında ise bütün vilayetlerden gelen çocukların katılımı ile Ulusal Çocuk Parlamentosu oluşturuldu. Aynı yıl TRT törenlere komşu ülkelerden çocuklar davet ederek Çocuk Bayramının uluslar arası nitelikte kutlanmasını sağladı.

23 Nisan Milli Hakimiyet Bayramı ile Çocuk Bayramının resmen birleştirilmesi ise 1980 askeri darbesinin ardından oldu. 1981 yılında yapılan bir değişiklikle 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı olarak kabul edildi.